Μια δεύτερη αναφορά γίνεται από τον Στέφανο Λουζινιανό ο οποίος αναφέρεται στον όσιον Θεοφάνη το μυροβλήτη, Επίσκοπο Σολίας ή Σολέας. Αναφέρει δηλαδή ότι μετά από την παραίτηση του από την Επισκοπή Σολέας ήρθε και μόνασε στη Μονή του Μέσα Ποταμού και μετά το θάνατο του θαυματούργησε. Μάλιστα ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός (1735-1815) στηριζόμενος και στα σημειώματα του ως άνω ιστορικού αναφέρει και τον λόγον της παραίτησης του αγίου. Επειδή μια μέρα, λέει, ήλεγξε τον οικονόμον του δια κάποιον σφάλμα του αυτός, ο οικονόμος δηλαδή, ως αυθάδης που ήταν έδωσε στον άγιον ένα ράπισμα στο πρόσωπο. Τότε ο Επίσκοπος, ταπεινός καθώς ήταν, έκρινε ότι δεν ήταν πλέον άξιος για διοίκηση της Επισκοπής. Αφού παραιτήθηκε εκουρεύθη μοναχός στη Μονή του Τιμίου Προδρόμου ζώντας ζωήν αναχωρητική και ασκητική. Μάλιστα, έξι χρόνια μετά από το θάνατο του, αφού άνοιξαν το τάφο του βρήκαν το λείψανο του ακέραιο με σημεία αγίου λειψάνου. Εικόνα αφιερωμένη στον άγιο Θεοφάνη από την εποχή της Τουρκοκρατίας εντοπίστηκε πριν μερικά χρόνια στο χωριό Τρεις Ελιές πράγμα που δείχνει τη διατήρηση της μνήμης του, ενώ η κάρα θεωρούνταν θαυματουργή για τους πιστούς που προσέτρεχαν στη χάρη του. Το ιερό λείψανο σήμερα αγνοείται.
Μιά τρίτη χρονολογικά μαρτυρία για τη Μονή αποτελεί επιγραφή του 1584 επί της εικόνας του Τιμίου Προδρόμου η οποία αναφέρει ως ηγούμενο της Μονής το Σωφρόνιο. Η εν λόγο εικόνα βρίσκεται σήμερα στο καινούριο τέμπλο του Καθολικού της Μονής. Το Καθολικό είναι μονόκλιτος ξυλόστεγος ναός με νάθρηκα. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η Μονή άρχισε να παρακμάζει. Μάλιστα το 1735 όταν την επισκέφθηκε ο Ρώσος περιηγητής, μοναχός Βασίλειος Γρηγόροβιτς Μπάρσκυ, μαθαίνουμε ότι η Μονή εκτός από τον ηγούμενο είχε μόνο δύο μοναχούς. Συγκεκριμένα, γράφει πως η "Μονή έχει μικρόν ναόν και μόνον δύο, τρία κελιά κεκαλυμμένα δια κεράμων εναντίον της χιόνος, έναν Ηγούμενον μετά δυο μοναχών, έναν κήπον και μερικούς αμπελώνας. Οι μοναχοί συντηρούνται ως εις άλλας Μονάς εκ της γεωργίας και βοσκής αιγών". Ο ίδιος συμπληρώνει, "με μια λέξιν έναν πολύ θελτικόν τοπίον απομονωμένον από τον κόσμον, κατάλληλον όχι μόνον δια μοναχικήν, αλλά και δια αναχωρητικήν ζωήν". Αναμφισβήτητα, ο Μπάρσκυ φαίνεται εντυπωσιασμένος με την τοποθεσία της Μονής αλλά ταυτόχρονα απογοητευμένος με την αρχιτεκτονική της, γι’ αυτό και γράφει "το περιβάλλον είναι θαυμάσιον, τα κτίρια της είναι άσχημα".Στη συνέχεια, σύμφωνα και με επιγραφή που βρίσκεται στο παλιό τέμπλο του Ναού της Μονής, ο Μητροπολίτης Κιτίου Μακάριος Β΄(1735-1776) μερίμνησε για την ανακαίνιση του, ενώ επιχρυσώθηκε και το τέμπλο. Το Μοναστήρι συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι και τα τέλη του 19 ου αιώνα. Ο τελευταίος μοναχός που αναφέρεται ότι έζησε στη Μονή ήταν ο Ιερομόναχος Ιωαννίκιος, το όνομα του οποίου αναγράφεται σε σταυρό του 1868 και σε δισκάριο του 1883. Μετά το 1821 γνωρίζουμε ότι κατέφυγαν στη Μονή μοναχοί, πιθανόν για να γλυτώσουν από τις σφαγές και τις διώξεις που ακολούθησαν κατά την Ελληνική Επανάσταση. Την περίοδο αυτή λειτούργησε στο Μοναστήρι και υποτυπώδες σχολείο για παιδιά της περιοχής. Τελικά όμως, εγκαταλείφθηκε και το Μοναστήρι αυτό όπως και πολλά άλλα εκείνη την περίοδο. Στις αρχές του εικοστού αιώνα έγιναν προσπάθειες αναβίωσης της Μονής από μοναχούς της Μονής Σταυροβουνίου. Για το σκοπό αυτό εγκαταστάθηκαν στο Μοναστήρι οι μοναχοί Μακάριος, Ιλαρίωνας και Γεράσιμος. Η προσπάθεια αυτή όμως τελικά δεν καρποφόρησε και οι μοναχοί επέστρεψαν στη Μονή τους.
Το 1914, η Μονή καταστράφηκε από τον τότε Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη (ο οποίος καταγόταν από το χωριό Παρσάς του Λασιθίου Κρήτης, και που στη συνέχεια εκλέγηκε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος), και με σχέδια του Αλεξανδρινού αρχιτέκτονα Ζ. Βόνδα έκτισε στη θέση των κελιών ξενοδοχείο(!) το οποίο λειτούργησε το 1915 και για αρκετά χρόνια δηλαδή μέχρι το 1960. Εν το μεταξύ, το Μοναστήρι υπήχθη πλέον διοικητικά στη νεοσύστατη Μητρόπολη Λεμεσού. Το 1960, η κατάσταση στην περιοχή οδήγησε το ξενοδοχείο σε κλείσιμο. Έτσι, ο τόπος εγκαταλείφθηκε, και μέχρι και το 1998 ο Ναός έφερε έντονα σημάδια φθοράς. Τότε, δηλαδή το 1998, ο Μητροπολίτης Λεμεσού, Χρύσανθος κατέλαβε προσπάθειες για την αναπαλαίωση του Ναού, τις οποίες συνέχισε ο επόμενος Μητροπολίτης, Αθανάσιος. Τελικά η Μονή ανακαινίσθηκε το 2003 κατόπιν καθοδήγησης του Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιου και της συνεισφοράς του αείμνηστου συμπατριώτη μας Κωνσταντίνου Λεβέντη. Την ίδια χρονιά στελεχώθηκε με επτά μοναχούς από τη Μονή του Μαχαιρά. Η Μονή του Τιμίου Προδρόμου Μέσα Ποταμού είναι η πρώτη ανδρική Μονή της Μητροπολιτικής περιφέρειας Λεμεσού και ακολουθεί το Αγιορείτικο Τυπικό.
Είναι επιτακτικό χρέος να αναφερθεί ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1980 κλάπηκε από τον Ναό της Μονής η θαυμαστή αρχαία εικόνα του Τιμίου Προδρόμου η οποία και πωλήθηκε στο εξωτερικό. Η εικόνα αγοράστηκε από κάποιο Γερμανό συλλέκτη ο οποίος το 1996 τη δώρησε σε κάποιο Ρωμαιοκαθολικό μουσείο Χριστιανικής τέχνης. Η εικόνα τελικά εντοπίστηκε και με ενέργειες της Εκκλησίας της Κύπρου, επιστράφηκε ξανά στην Κύπρο και σήμερα βρίσκεται και πάλι στη θέση της στο τέμπλο του Ναού της Μονής.
 |  |  |
 |  |  |
